22.11.2024
Föstudagsmolar 22. nóvember 2024. Upplýsingaöryggi: Mikilvægi þess í nútímasamfélagi
Upplýsingaöryggi er lykilatriði í nútímasamfélagi þar sem tækni og gögn eru órjúfanlegur hluti af daglegu lífi einstaklinga, fyrirtækja og stofnana. Með sífellt aukinni stafrænum samskiptum og flæði upplýsinga á netinu er nauðsynlegt að tryggja öryggi gagna og verja þau gegn óheimilum aðgangi, skemmdum eða þjófnaði.
Hvað er upplýsingaöryggi?
Upplýsingaöryggi snýst um að tryggja trúnað, réttleika og aðgengi upplýsinga. Þetta þrennt, oft nefnt CIA-þríhyrningurinn (Confidentiality, Integrity, Availability), eru grunnstoðir upplýsingaöryggis:
• Trúnaður: Að einungis þeir sem hafa heimild geti nálgast tilteknar upplýsingar.
• Réttleiki: Að upplýsingar séu nákvæmar og óbreyttar, nema af réttmætum ástæðum.
• Aðgengi: Að upplýsingar séu aðgengilegar þegar þeirra er þörf, fyrir þá sem eiga að hafa aðgang.
Alltaf þarf að passa að öll gögn séu meðhöndluð af varkárni og að trúnaðargögn séu örugg, vistuð á öruggum stað en jafnframt að þau séu aðgengileg þegar á þarf að halda.
Helstu ógnir við upplýsingaöryggi
1. Netárásir: Algengustu ógnirnar eru tölvuárásir, svo sem tölvupóstsvik (phishing), lausnarárásir (ransomware) og DDoS-árásir (distributed denial of service).
2. Mannleg mistök: Starfsmenn eða notendur geta óviljandi valdið gagnaleka, eyðingu gagna eða opnað dyr fyrir árásaraðilum með slæmum vinnubrögðum.
3. Veikleikar í hugbúnaði: Villa í hugbúnaði eða óuppfærð kerfi geta verið nýtt til að komast inn í kerfi.
4. Innri ógnir: Starfsmenn eða einstaklingar innan stofnana geta vísvitandi eða óafvitandi stofnað gögnum í hættu.
Algengast er að starfsmenn opni fyrir árásaraðilum með því að smella á link í tölvupósti eða tengja við tölvuna t.d. usb lykil sem þeir kannast ekki við, mjög mikilvægt er að þekkja einkenni svindlpósta eins og t.d. að skoða netfangið sem viðkomandi aðili er að senda úr. Ef starfsmaður smellir á eitthvað sem hann er ekki viss um að sé í lagi er mjög mikilvægt að láta tæknimann vita eins fljótt og hægt er þannig að hægt sé að bregðast við hratt og örugglega.
Aðferðir til að tryggja upplýsingaöryggi
• Dulkóðun: Dulkóðun gagna tryggir að aðeins heimilaðir aðilar geti lesið upplýsingarnar.
• Aðgangsstýring: Skýr mörk eru sett á hver hefur aðgang að hverju, ásamt notkun lykilorða og tvíþættrar auðkenningar.
• Eftirlit og viðbúnaður: Reglulegt eftirlit með kerfum og tilbúnar áætlanir um viðbrögð við öryggisbrotum eru nauðsynleg.
• Fræðsla: Starfsmenn og notendur þurfa fræðslu um hvernig þeir geti dregið úr hættu á öryggisbrotum.
Lög og reglugerðir Íslenskar og alþjóðlegar reglur, eins og GDPR, hafa sett skýrar kröfur um meðhöndlun persónuupplýsinga. Íslensk fyrirtæki og stofnanir þurfa að fylgja þessum reglum til að tryggja að meðferð gagna sé í samræmi við lög. Framtíð upplýsingaöryggis Með framþróun tækni, svo sem gervigreindar og Internet of Things (IoT), verða nýjar áskoranir á sviði upplýsingaöryggis. Á sama tíma þróast einnig varnartól og aðferðir til að berjast gegn þeim ógnunum. Fyrirtæki og einstaklingar verða að vera stöðugt vakandi og aðlagast breyttum aðstæðum til að tryggja öryggi gagna.
Upplýsingaöryggi er ekki aðeins tæknilegt verkefni, heldur einnig menning og viðhorf sem snýst um að tryggja verðmæti upplýsinga í sífellt stafrænu samfélagi. Með réttri stefnu, tækni og menntun er hægt að draga úr hættu og tryggja að upplýsingar séu í öruggum höndum. Það er sameiginlegt átak einstaklinga, stofnana og stjórnvalda að halda áfram að þróa og efla upplýsingaöryggi.
Fannar Sólbjartsson,
Forstöðumaður upplýsinga- og velferðartækni.
Til baka
Föstudagsmolar forstjóra 22. nóvember 2024. Gestahöfundur er Fannar Sólbjartsson forstöðumaður upplýsinga- og velferðartækni.
.jpg?proc=800x800)
Ágæta samstarfsfólk hér á Reykjalundi,
Það eru miklar og stöðugar breytingar í samfélaginu okkar. Líklega munu þeir sem fæðast á þessari öld upplifa meiri breytingar en kynslóðin sem fæddist í byrjun síðustu aldar og upplifði hún þó mestu breytingar á lífsháttum í sögu mannkyns, að minnsta kosti hingað til. Stöðugt er að koma fram eitthvað nýtt og breytingarnar virðast bara gerast hraðar og hraðar. Það er nánast sama á hvaða málaflokk litið er í daglegu lífi okkar eða starfi. Eitt af því sem við heilbrigðisstarfsfólk þurfum að vera vakandi yfir og tileinka okkur, er upplýsingaöryggi. Upplýsingaöryggi er einmitt efni föstudagsmolanna í dag en gestahöfundur er Fannar Sólbjartsson forstöðumaður upplýsinga- og velferðartækni hér á Reykjalundi. Ég hvet ykkur til að kíkja á þetta.
Góða og gleðilega helgi!
Bestu kveðjur,
Pétur
Föstudagsmolar 22. nóvember 2024. Upplýsingaöryggi: Mikilvægi þess í nútímasamfélagi
Upplýsingaöryggi er lykilatriði í nútímasamfélagi þar sem tækni og gögn eru órjúfanlegur hluti af daglegu lífi einstaklinga, fyrirtækja og stofnana. Með sífellt aukinni stafrænum samskiptum og flæði upplýsinga á netinu er nauðsynlegt að tryggja öryggi gagna og verja þau gegn óheimilum aðgangi, skemmdum eða þjófnaði.
Hvað er upplýsingaöryggi?
Upplýsingaöryggi snýst um að tryggja trúnað, réttleika og aðgengi upplýsinga. Þetta þrennt, oft nefnt CIA-þríhyrningurinn (Confidentiality, Integrity, Availability), eru grunnstoðir upplýsingaöryggis:
• Trúnaður: Að einungis þeir sem hafa heimild geti nálgast tilteknar upplýsingar.
• Réttleiki: Að upplýsingar séu nákvæmar og óbreyttar, nema af réttmætum ástæðum.
• Aðgengi: Að upplýsingar séu aðgengilegar þegar þeirra er þörf, fyrir þá sem eiga að hafa aðgang.
Alltaf þarf að passa að öll gögn séu meðhöndluð af varkárni og að trúnaðargögn séu örugg, vistuð á öruggum stað en jafnframt að þau séu aðgengileg þegar á þarf að halda.
Helstu ógnir við upplýsingaöryggi
1. Netárásir: Algengustu ógnirnar eru tölvuárásir, svo sem tölvupóstsvik (phishing), lausnarárásir (ransomware) og DDoS-árásir (distributed denial of service).
2. Mannleg mistök: Starfsmenn eða notendur geta óviljandi valdið gagnaleka, eyðingu gagna eða opnað dyr fyrir árásaraðilum með slæmum vinnubrögðum.
3. Veikleikar í hugbúnaði: Villa í hugbúnaði eða óuppfærð kerfi geta verið nýtt til að komast inn í kerfi.
4. Innri ógnir: Starfsmenn eða einstaklingar innan stofnana geta vísvitandi eða óafvitandi stofnað gögnum í hættu.
Algengast er að starfsmenn opni fyrir árásaraðilum með því að smella á link í tölvupósti eða tengja við tölvuna t.d. usb lykil sem þeir kannast ekki við, mjög mikilvægt er að þekkja einkenni svindlpósta eins og t.d. að skoða netfangið sem viðkomandi aðili er að senda úr. Ef starfsmaður smellir á eitthvað sem hann er ekki viss um að sé í lagi er mjög mikilvægt að láta tæknimann vita eins fljótt og hægt er þannig að hægt sé að bregðast við hratt og örugglega.
Aðferðir til að tryggja upplýsingaöryggi
• Dulkóðun: Dulkóðun gagna tryggir að aðeins heimilaðir aðilar geti lesið upplýsingarnar.
• Aðgangsstýring: Skýr mörk eru sett á hver hefur aðgang að hverju, ásamt notkun lykilorða og tvíþættrar auðkenningar.
• Eftirlit og viðbúnaður: Reglulegt eftirlit með kerfum og tilbúnar áætlanir um viðbrögð við öryggisbrotum eru nauðsynleg.
• Fræðsla: Starfsmenn og notendur þurfa fræðslu um hvernig þeir geti dregið úr hættu á öryggisbrotum.
Lög og reglugerðir Íslenskar og alþjóðlegar reglur, eins og GDPR, hafa sett skýrar kröfur um meðhöndlun persónuupplýsinga. Íslensk fyrirtæki og stofnanir þurfa að fylgja þessum reglum til að tryggja að meðferð gagna sé í samræmi við lög. Framtíð upplýsingaöryggis Með framþróun tækni, svo sem gervigreindar og Internet of Things (IoT), verða nýjar áskoranir á sviði upplýsingaöryggis. Á sama tíma þróast einnig varnartól og aðferðir til að berjast gegn þeim ógnunum. Fyrirtæki og einstaklingar verða að vera stöðugt vakandi og aðlagast breyttum aðstæðum til að tryggja öryggi gagna.
Upplýsingaöryggi er ekki aðeins tæknilegt verkefni, heldur einnig menning og viðhorf sem snýst um að tryggja verðmæti upplýsinga í sífellt stafrænu samfélagi. Með réttri stefnu, tækni og menntun er hægt að draga úr hættu og tryggja að upplýsingar séu í öruggum höndum. Það er sameiginlegt átak einstaklinga, stofnana og stjórnvalda að halda áfram að þróa og efla upplýsingaöryggi.
Fannar Sólbjartsson,
Forstöðumaður upplýsinga- og velferðartækni.
Reykjalundur á Facebook
%20-%20Copy%20(1).png)